Κρητική Λογοτεχνία (17ος αιώνας) : Χαρακτηριστικά – Εκπρόσωποι

Το 1453 οι Τούρκοι κατακτούν την Κωνσταντινούπολη. Μετά την Άλωση ακολούθησε πνευματική οπισθοδρόμηση. Στις περιοχές όμως που έμειναν για αρκετό χρόνο έξω από την τουρκική κυριαρχία (Κρήτη, Επτάνησα, Κύπρος, Ρόδος) αναπτύχθηκε μεγάλη εμπορική δραστηριότητα, που δημιούργησε πλούτο και μορφωμένη αριστοκρατία από τις επαφές της με τη Δύση. Η Κρήτη έμεινε κάτω από την κυριαρχία των Βενετών από το 1211 ως το 1669, όταν υποδουλώθηκε και αυτή στους Τούρκους. Ο χρυσός αιώνας της κρητικής λογοτεχνίας αρχίζει με το τέλος του 16ου αιώνα και φθάνει μέχρι το 1669. Τον εγκαινιάζει το ποιμενικό ποίημα «Η Βοσκοπούλα» και προχωρεί στο μεγαλύτερο και σημαντικότερο επίτευγμα της κρητικής λογοτεχνικής παραγωγής, το θέατρο.

Μερικά αντιπροσωπευτικά έργα:

«Ο Ερωτόκριτος» του Βιτσέντζου Κορνάρου αφηγηματικό ποίημα.

«Η θυσία του Αβραάμ» του Βιτσέντζου Κορνάρου, θρησκευτικό δράμα.

«Ερωφίλη», του Γεώργιου Χορτάτζη τραγωδία κρητικό θέατρο,

«Κατσούρμπος» του Γεώργιου Χορτάτζη, κωμωδία, κρητικό θέατρο

Οι κυριότερες προϋποθέσεις που ευνόησαν την άνθιση της κρητικής λογοτεχνίας ήταν οι εξής:

·       Το προϋπάρχον καλλιεργημένο ποιητικό έδαφος στην Κρήτη.

·       Η δημιουργική αφομοίωση των ξένων επιρροών (Η Κρήτη διατηρούσε στενή επαφή με τη Δύση).

·       Η εμφάνιση καινούριων στοιχείων, όπως είναι η εξιδανίκευση της γυναίκας, η προβολή του έρωτα στην κοινωνική ζωή, το ιπποτικό πνεύμα κ.α.

·       Η ανώτερη παιδεία της Κρήτης.

Κατά κανόνα, τα έργα της ακμής της κρητικής λογοτεχνίας βασίζονται σε κάποιο δυτικό πρότυπο, το οποίο όμως ξεπερνούν σε ποιότητα, καθώς οι ποιητές εμπλουτίζουν τα έργα τους με ανθρωπιστικά στοιχεία, που υπάρχουν άφθονα στον ελληνικό πολιτισμό. `Άλλο χαρακτηριστικό της λογοτεχνίας της περιόδου αποτελεί η χρησιμοποίηση της κρητικής διαλέκτου της εποχής.

Το κυριότερο δημιούργημα της λογοτεχνικής παραγωγής της Κρήτης είναι το θέατρο.

Το πιο άρτιο και, κατά πολλούς, καλύτερο έργο του κρητικού θεάτρου είναι η «Θυσία του Αβραάμ» (1635). Πρόκειται για θρησκευτικό δράμα και θεωρείται ως νεανικό έργο του Βιτσέντζου Κορνάρου.

Το αριστούργημα όμως του Κορνάρου είναι ο «Ερωτόκριτος», ένα έμμετρο ερωτικό μυθιστόρημα, που αποτελείται από δέκα χιλιάδες πενήντα δύο δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Ο «Ερωτόκριτος» είναι το τελευταίο και σημαντικότερο δημιούργημα της ακμής της κρητικής λογοτεχνίας. Η υπόθεση του έργου είναι ο έρωτας του Ερωτόκριτου για την Αρετούσα, κόρη του βασιλιά Ηρακλή της Αθήνας, καθώς και οι πολλές περιπέτειες που περνούν οι δύο νέοι για να οδηγηθούν τελικά στο γάμο. Ο «Ερωτόκριτος», το καύχημα της κρητικής λογοτεχνίας, υμνεί τον πιστό έρωτα, τη φιλία, τη γενναιότητα και τον πατριωτισμό.

Η λογοτεχνική παραγωγή στην Κρήτη διακόπτεται το 1669 με την κατάκτηση της Κρήτης από τους Τούρκους.