Απρόσωπη σύνταξη

Η απρόσωπη σύνταξη

Στα νέα Ελληνικά χρησιμοποιούμε καθημερινά απρόσωπα ρήματα κι εκφράσεις πχ. Πρέπει, αξίζει, μπορεί επιτρέπεται, απαγορεύεται, βρέχει, είναι κρίμα κ.ά. Έχουν υποκείμενο ως α) πρόταση β) αφηρημένο ουσιαστικό ή γ)εννοείται

Στα αρχαία Ελληνικά

Απρόσωπα ονομάζονται τα ρήματα που χρησιμοποιούνται στο γ' ενικό πρόσωπο και δε δέχονται ως υποκείμενο πρόσωπο ή πράγμα.

χρή (= πρέπει),

δεῖ (= πρέπει, είναι ανάγκη, αρμόζει)

μέλλει (= πρόκειται, είναι πιθανό, είναι ορισμένο),

πρέπει

προσήκει (= αρμόζει, ταιριάζει)

συμβαίνει

συμφέρει

φαίνεται

ἔστι - ἔνεστι - πάρεστι (= είναι δυνατό

ἐγχωρεῖ (= επιτρέπεται)

ἐνδέχεται

λέγεται

δοκεῖ (= φαίνεται καλό, αποφασίζεται)

νομίζεται

ὁμολογεῖται

Απρόσωπες εκφράσεις σχηματίζονται:

α) από το ρήμα ἐστὶ και ένα αφηρημένο ουσιαστικό ή το ουδέτερο επιθέτου ή μετοχής:

ἀγαθόν ἐστι (= είναι καλό), χρήσιμόν ἐστι

ἀναγκαῖον ή ἀνάγκη ἐστί

θαυμαστόν/ καλόν ἐστι

κίνδυνός ἐστι /χαλεπόν ἐστι ( είναι δύσκολο)

ἄξιόν ἐστι (= αξίζει) ῥᾴδιόν ἐστι (= είναι εύκολο)

δεινόν ἐστι (= είναι φοβερό, παράλογο)

δέον ἐστὶ (= πρέπει)

δέος ἐστὶ (= υπάρχει φόβος)

δῆλον ἐστὶ/σαφές/ φανερόν ἐστι

δίκαιόν ἐστι / νόμος ἐστὶ εἰκός ἐστι (= είναι φυσικό)

β) από το ρήμα ἔχει και ένα τροπικό επίρρημα:

ἀναγκαίως ἔχει (= είναι αναγκαίο)

ἀρκούντως ἔχει (= αρκεί)

δεινῶς ἔχει (= είναι φοβερό)

εὖ ἔχει (= είναι καλό)

κακῶς ἔχει (= είναι κακό)

καλῶς ἔχει (= είναι καλό, σωστό)

ὀρθῶς ἔχει (= είναι σωστό, ορθό)

ῥᾳδίως ἔχει (= είναι εύκολο) κ.ά.

Ποιο είναι το υποκείμενο των απρόσωπων ρημάτων ή των απρόσωπων εκφράσεων;

Το υποκείμενό τους μπορεί να είναι:

α) άναρθρο απαρέμφατο

β) δευτερεύουσα πρόταση (ειδική, πλάγια ερωτηματική ή ενδοιαστική)

Πως βρίσκουμε το υποκείμενο του απαρεμφάτου;

Αρκετά συχνά δίπλα στο απρόσωπο ρήμα ή στην απρόσωπη έκφραση υπάρχει ένας προσδιορισμός σε πτώση δοτική, που δηλώνει το πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται το απρόσωπο ρήμα και ονομάζεται δοτική προσωπική.

Σύνταξη σε απρόσωπα ρήματα βήμα – βήμα

1^ο Βήμα: Βρίσκουμε και κυκλώνουμε το απρόσωπο ρήμα

2^ο Βήμα: Βρίσκουμε και υπογραμμίζουμε το απαρέμφατο (Αυτό είναι το υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος).

3^ο Βήμα: ψάχνουμε να βρούμε μία αιτιατική, η οποία θα είναι το υποκείμενο του απαρεμφάτου ή μία δοτική, την οποία μετατρέπουμε σε αιτιατική και αυτή θα είναι το υποκείμενο του απαρεμφάτου.

Ἐδόκει τῷ Κύρῳ πορεύεσθαι ἄνω. Δηλαδή: Ο Κύρος αποφάσισε να πορευτεί προς τα πάνω

Ἐδόκει ( Απροσ Ρήμα) 

πορεύεσθαι ( τελικό απαρεμφατο υποκείμενο του Ἐδόκει)

τῷ Κύρῳ (Γίνεται τόν Κύρον αιτ Υποκείμενο του πορεύεσθαι)

Πηγή: http://users.sch.gr/ipap/index.htm